Jerzy Bralczyk, Jan Miodek, Andrzej Markowski, Jerzy Sosnowski, Wszystko zależy od przyimka

„Bralczyk: Pytają mnie czasem, co lubię w polszczyźnie, co sprawia mi szczególną przyjemność. Powiedziałem, że…
Markowski: … wódeczka?”

Niewiele jest takich książek, które są w stanie przypaść do gustu każdemu (bardziej i mniej wymagającemu) czytelnikowi, ale „Wszystko zależy od przyimka” z pewnością do nich należy. Zaskakuje humorem, mądrością, trafnością, a czasami nawet przenikliwością opinii ‘o życiu’(a w końcu to rozmowa o polszczyźnie!).  Ponoć sprzedaje się jak świeże bułeczki,  w hurtowniach ciągle jej brakuje, co wprawia mnie w bardzo przyjemny nastrój, bo Polacy piękną polszczyznę sobie cenią, a Bralczyk, Miodek i Markowski mówią o niej naprawdę ładnie.

„Jestem może zwariowanym Europejczykiem, ale myślę, że właśnie doszliśmy w historii Polski do tego etapu, gdy lekcje języka polskiego powinny być też okazją do odsłaniania europejskiej wspólnoty językowej. Uczestniczyłem w iluś spotkaniach, w czasie których uświadamialiśmy ludziom, że imiona Franek, Józek, Maryśka, Kaśka, Janek i Antek, na które przeciętny Polak reaguje słowami: „to są nasze imiona”, maja rodowód germański, romański czy hebrajski. Uświadomienie sobie, że jesteśmy również językową wspólnotą, jest dla ludzi przeżyciem zupełnie nowym. Tyle wokół nas szowinizmu językowego, niechęci do obcego… Tymczasem to jest cudowna szansa na rozwój podstaw obywatelskich i europejskich”.

Kultura języka polskiego jest nieodłączną częścią całej polskiej kultury, więc ciężko spodziewać się po „Przyimku” tematów związanych wyłącznie z gramatyką. Oprócz tego, jak języka polskiego używać, autorzy mówią także o pochodzeniu wielu słów, uwarunkowaniach kulturowych i językowych, które sprawiają, że część zagranicznych słów zostaje spolszczona, a niektóre zupełnie się w naszym języku nie przyjmują. Mówią, za co kochają język polski, a co im w polszczyźnie Polaków przeszkadza. Trudno streścić wszystkie tematy, które ten wywiad porusza - poprowadzony został w formie luźnej rozmowy, Sosnowski tylko sygnalizuje kolejne zagadnienia, pozwala zachować rozmowie naturalny rytm (ale nie można powiedzieć, że rytm „Przyimka” jest wolny, wręcz przeciwnie, językoznawcy prawie się przekrzykują, przerywają sobie i kończą za siebie myśli).

„Miodek: Chcę tylko dwóch rzeczy – aby mnie skremowali i nie pisali mi tej frazy w nekrologu.
Markowski: Ja też chcę być skremowany.
Bralczyk: A ja chcę się zapisać do akademii medycznej.”

Raczej nie jestem ignorantem, jeśli chodzi o język polski, ale „Wszystko zależy od przyimka” zwróciło moją uwagę na kilka istotnych kwestii (nie tylko tych związanych z językiem). Wiedzieliście, że kotu lepiej nadać szeleszczące imię? A termin ‘poprawność polityczna’ tak naprawdę nie jest związany z polityką, tylko z mówieniem tak, aby nikogo nie urazić?  Tym, co najbardziej utkwiło mi w pamięci jest lakoniczna wypowiedź Jerzego Bralczyka, jakoby Urszulka Kochanowska nie istniała, a Treny są jedynie wprawką stylistyczną (szok i niedowierzanie).

„Dla mnie jeszcze magia w języku ujawnia się tym, że dla wielu, także dla mnie, słowa, zgodnie z naturalistyczną, bardzo starą koncepcją zaczynają przypominać rzeczywistość zgodnie ze swoją fizycznością. To znaczy, że na przykład słowo „ciepły” wydaje mi się cieplejsze niż słowo „zimny”. Że słowo „twardy” jest twardsze niż słowo „miękki”. „Chudy” jest niewątpliwie chudszy niż słowo „tłusty”. Mało tego; w słowie „długi” „-u-” jest dłuższe niż w słowie „krótki”. Tak to artykułujemy!”

O polskim bez patosu, za to z humorem. Bralczyk cytujący „Pana Tadeusza”, słowne przekomarzanie się i niemal heroiczne próby okiełznania trójki językoznawców przez Sosnowskiego. Po „Wszystko zależy od przyimka” zdecydowanie warto sięgnąć. Nawiązując do tematu młodzieżowego slangu: generalnie props.

nasza ocena: 9/10

Agora SA, 2014

do kupienia: Empik